Eray Omuş
ASSET GRUP
Mevzuat Müdür Yardımcısı
Fikri Sınai Mülkiyet hakları içinde çok geniş bir yer tutan Marka Hukuku Ülkeler arası ilişkiler geliştikçe çok daha önemli bir hal alarak günümüzde ki etkinliğini gün geçtikçe arttırmaktadır.İthalatta Marka Kanunu ile ilgili bilinmesi gerekenleri kısaca açıklayalım.
1-Marka nedir?
Marka, bir işletmenin mal veya hizmetlerini bir başka işletmenin mal veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla kişi adları dahil, özellikle sözcükler, şekiller, harfler, sayılar, malların biçimi veya ambalajları gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işaretleri içerir.
2-Marka Hakkı Nasıl Elde edilir?
Marka Hakkı, markanın 556 sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre tescil edilmesi ile elde edilir.
3-Tescil edilen Markalar için süre sınırı var mıdır?
556 sayılı kararname hükümlerine göre tescil edilen markalar için ‘’Tescil edilmiş Markalar’’ ifadesi kullanılabilir.. Tescilli marka koruması başvuru tarihinden sayılan 10 yıldır. Marka sahibinin isteğine bağlı olarak, her 10 yılda bir yenilenerek süresiz koruma sağlanabilir.
4-Marka Hakkının Korunmasıyla İlgili Hangi Uluslararası Düzenlemeler Bulunmaktadır?
Uluslararası alanda Markanın Korunmasıyla ilgili Paris Sözleşmesi önem arz etmektedir Ülkeler Marka Hakkının korunması ile ilgili bu sözleşmenin hükümlerine uymak ve uygulamaktan sorumludurlar.
5- Marka Hakkının Korunmasıyla İlgili Ülkemiz Mevzuatında Yer Alan Yasal Düzenlemeler Nelerdir?
Bugün markalarla ilgili temel düzenleme, 6769 SAYILI Sınai Mülkiyet Kanunu Markaların Korunması Hakkında 556 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve Türk Patent Enstitüsü Kuruluş ve Görevleri Hakkında 544 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamedir . Bunun yanısıra Markaların Korunması Hakkında 556 Sayılı KHK’nın Uygulanma Şeklini Gösterir Yönetmelik , Türk Patent Enstitüsü Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği ve Türk Patent Enstitüsü Yayın Yönetmeliği de işaret edilmesi gereken diğer düzenlemelerdir.
6-İthalat işlemi sırasında Marka ile ilgili uygulanan Yasal Düzenlemeler nelerdir?
4458 sayılı Gümrük Kanunun 57.Maddesi.
7-Yurt dışından gelen yolcular Marka ürünler getirebilir mi?
İlgili sorunun cevabı Gümrük Kanunu 57/5 de bu durum ‘’ Yolcuların kendi kullanımlarına mahsus kişisel eşya ile ticari mahiyette olmayan ve gümrük vergisi muafiyeti sınırları içinde kalan hediyelik eşya için bu madde hükümleri uygulanmaz. Aynı şekilde, fikri ve sınaî haklar mevzuatına göre korunması gereken haklar ile korunmuş ve hak sahibinin izni ile üretilmiş eşyanın; hak sahibinin rızası dışında bir gümrük işlemine tabi tutulması veya hak sahibinin onayladığından farklı şartlarda üretilmesi veya başka şartlarda bir marka taşıması halinde, söz konusu eşya bu madde hükümleri kapsamı dışında tutulur.’’şeklinde açıklanmıştır.Ayrıca Yolcu Beraberi eşya getirmek isteyen Vatandaşların 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararını incelemeleri önerilmektedir.
8-İthalat aşamasında Marka haklarının ihlal edildiğini düşünen bir Distrübütör firmanın ya da şirketin hangi yolları izlemesi gerekmektedir?
İlgili Kanun Maddesine istinaden açıklamalı olarak konuyu değerlendirecek olursak;Gümrüğe sunulan bir eşya eğer hak sahibinin dışında birine menfaat sağlayacak düzeyde işaret ve ayırt edici özellikleri itibariyle marka olarak değerlendirilirse hak sahibinin eşyanın gelmiş olduğu gümrük idaresine müracaatı üzerine veya Gümrük İdaresince re’sen 3(üç) iş günü içerisinde eşyanın işlemleri durdurulabilir ve eşyaya el koyabilir hükmüne yer verilmiştir.Alıkonulan ve işlemleri durdurulan eşya hak sahibine tebliğinden itibaren çabuk bozulabilir eşya için üç iş günü, diğer eşya için on iş günü içinde hak sahibince ihtiyati tedbir kararı getirilmemesi halinde, eşya hakkında beyan sahibinin talepte bulunduğu gümrük rejimi hükümlerine göre işlem yapılır. Haklı bir mazeretin bulunması halinde, hak sahibinin talebi üzerine, gümrük idaresince on iş gününe kadar ek süre verilebilir hükmüne yer verilmiştir.
Bunu örnekler ile anlatmak istersek üzerinde işaret ve ayırt edici özellik bulunan eşya hak sahibinin dışında bir kişi veya tüzel kişilik tarafından İthalat yapılmak suretiyle Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Sahasına giriş yapar.İlgili eşya için normal ithalat prosedürü işlemeye başlar.Eşya Gümrük Sahasına girmeden önce Özet Beyan verilir. Türkiye Gümrük Bölgesine gelen eşya, getiren kişi ya da duruma göre eşyanın gelişinden sonra taşıma sorumluluğunu üstlenen kişi tarafından gümrüğe sunulur. Gümrüğe sunan kişi, eşyayı daha önce ibraz olunan özet beyan ya da gümrük beyannamesi ile ilişkilendirir.
Gümrüğe sunulan eşyaya, gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanım tayin edilir.
Eşya, gümrüğe sunulmasından sonra gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutuluncaya kadar geçici depolanan eşya statüsünde bulunur ve bu şekilde adlandırılır ve geçici depolanan eşya, sadece gümrük idarelerinin uygun gördüğü yerlerde ve bu idarelerin belirlediği koşullarda depolanabilir.
Eşyanın, bir gümrük rejimine tabi tutulması, bir serbest bölgeye girmesi, Türkiye Gümrük Bölgesi dışına yeniden ihracı, imhası, gümrüğe terk edilmesi işlemlerinden herhangi birisine gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması denir.
Bir gümrük rejimine tabi tutulmak istenen eşya, bu rejime uygun şekilde yetkili gümrük idaresine beyan edilir. Gümrük beyanı; yazılı olarak, bilgisayar veri işleme tekniği yoluyla, sözlü olarak veya eşya sahibinin bu eşyayı bir gümrük rejimine tabi tutma isteğini ifade ettiği herhangi bir tasarruf yoluyla yapılabilir.
Normal usulde yazılı beyan gümrük beyannamesi ile yapılır, ticari bir eşyanın kati ithalini gerçekleştirecek kişi tarafından verilen söz konusu beyannameden kasıt serbest dolaşıma giriş beyannamesidir. Bu beyanname tescil sürecinden sonra Gümrükler de eşyanın belge ve fiziki kontrolünden sorumlu Gümrük Muayene Memurlarının önüne sunulur.Muayene Memuru eşyayı fiziki olarak ve belge üzerinden kontrolünü sağlayan,Eşyanın İthalat ve İhracatına onay veren vergilerin alınmasından da sorumlu olan eşya üzerinde denetim ve tahakkuk yapma yetkinliğine sahip görevli memurdur.Bu aşamadan sonra Marka Haklarına aykırı şekilde hareket eden eşyanın tespiti görevli muayene memurunca tespit edilir.Ve bu durum ilgili Gümrük İdaresine bildirilir.Eşya Muayene aşamasına gelmeden önce veya geldikten sonra Marka üzerinde ki hak sahibinin (distrübütör,marka sahibi,marka tescil sahibi vs) başvurusu üzerine de eşyanın işlemleri durdurabilir ve eşya alıkonabilir.Gümrükte işlemleri durdurulan ve alıkonulan eşya için hak sahibine çabuk bozulabilir eşya için 3 gün diğer durumlar da ki eşya için 10 günlük süre verilir.Bu süreler içinde Hak sahibi Hukuki olarak eşyanın işlemlerinin kati suretle durdurulması için Ticaret Mahkemesine başvuru yapıp eşyanın işlemlerini tamamen durdurabilir.Sonrasında ise bu durum ilgili gümrük idaresine bildirilir ilgili Gümrük idaresi de eşyayı Gümrük Kanunun 177 ve 178.maddelerine istinaden tasfiyeye tabi tutar.Eşyanın Türkiyeye girişine kesinlikle izin verilmez.Ancak belirtilen süreler içerisinde Marka değeri taşıyan eşyanın Türkiye sınırları içerisinde hak temsilcisinin bulunmaması veya belirtilen süreler içerisinde Gümrükçe res’en el konulan eşya için Hak sahibinin gerekli müracaatı yapmaması üzerine Eşya üzerinde herhangi bir mahkeme kararı da yoksa normal prosedür olarak Serbest Dolaşıma giriş işlemleri uygulanmaya devam eder ve eşyanın ithalatına izin verilir.
Görüldüğü üzere İthalata konu bir eşyanın yapılan iş ve işlemlerinde ‘Marka’konusu ayrıcalıklı ve hassas bir öneme sahiptir.Türkiye Gümrük Bölgesine girecek bir eşya için İthalata konu işlemler konusunda ‘Marka’ihlallerinin önlenmesi ve geliştirilmesi konusunda alınacak önlemler gün geçtikçe de artış göstermektedir.Gümrük İdarelerinde alınan ve uygulanan tedbirler ile marka hakları ihlal edilen firmaların neler yapması gerektiği konusunda ki bilgileri yukarda anlatmaya çalıştım faydalı olması dileğiyle.
Eray OMUŞ
Asset Grup Mevzuat Müdür Yardımcısı
