Merhaba Değerli Loji Blog okurları;
Bugünkü konumuz, Dış Ticarete konu olan eşyanın; Türkiye’ deki yetersiz işçilik, tamir olanağının olmaması, yurt dışındaki ucuz iş gücü ya da kaliteli işçilik/üretim vb. gibi nedenlerle tamir edilmek veya yenilenmek üzere yurt dışında işlem görmesine olanak sağlayan Ekonomik Etkili Gümrük Rejimi olan Hariçte İşleme Rejimi’ dir.
Hariçte İşleme Rejimi nedir?
Serbest dolaşımda bulunan ya da vergileri teminata bağlanarak Dahilde İşleme Rejimi kapsamında getirilen eşyaların daha ileri safhada işlenmek, tamir edilmek veya yenilenmek üzere geçici olarak Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere ihraç edilmesi ve bu faaliyetler sonucunda elde edilen ürünlerin, gümrük vergilerinden tam veya kısmi muafiyet uygulanmak suretiyle ve ikili veya çok taraflı ticaret anlaşmaları çerçevesinde bazı işlem görmüş ürünler için konulmuş veya konulacak olan gümrük vergisi muafiyeti içeren hükümler saklı kalmak kaydıyla, yeniden serbest dolaşıma girmesi ve standart değişim sistemi kapsamında ithali ile ilgili faaliyetleri kapsar.
Hariçte İşleme İzni almak için nereye müracaat edilmesi gerekmektedir?
Hariçte işleme faaliyetinden yararlanmak için;
a) Hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ve ambalaj malzemelerinin daha ileri bir düzeyde işlem görmek üzere Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere gönderilmek istenmesi halinde, bu Karara istinaden yayımlanacak tebliğde belirtilen bilgi ve belgelerle birlikte hariçte işleme izin belgesi almak üzere Müsteşarlığa,
b) Maden cevheri ve konsantrelerinin izabe edilmesi ve işlenmesi ile kıymetli maden ve taşların işlenmesi amacıyla Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere gönderilmek istenmesi halinde, bu Karara istinaden yayımlanacak tebliğde belirtilen bilgi ve belgelerle birlikte hariçte işleme izni almak üzere maden ihracatçı birliklerinin bağlı olduğu ihracatçı birlikleri genel sekreterliklerine,
c) Tamirat amaçlı, garanti hükümleri uyarınca veya bir imalat hatası nedeniyle Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere gönderilen eşyanın ve/veya bu eşyanın ihracından önce ikame ürünün ithalatı için Gümrük Müsteşarlığı’na, müracaat edilir.
Hariçte İşleme Rejiminde kullanılan tanımlar nelerdir?
Asıl işlem görmüş ürün: Hariçte işleme rejimi kapsamında elde edilmesi amaçlanan ürünleri,
Belge süresi: Hariçte işleme izin belgesi üzerinde kayıtlı bulunan ve belge kapsamında ihracat ve ithalat işlemlerinin gerçekleştirileceği dönemi,
Belge süresi sonu: Belge süresi bitiminin rastladığı ayın son gününü,
Değişmemiş eşya: Herhangi bir işleme faaliyetine tabi tutulmadan tekrar ithal edilen geçici ihracat eşyasını,
Fire/zayiat: İşleme faaliyetleri sırasında özellikle kuruma, buharlaşma, sızma veya gaz kaçağı şeklinde yitirilen ve imha olan kısım ile ekonomik değeri olmayan atıkları,
Geçici ihracat eşyası: Hariçte işleme rejimi çerçevesinde tamir edilmek, yenilenmek veya daha ileri safhada işlem görmek üzere Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere geçici olarak ihraç edilen eşyayı,
Hariçte işleme izni: Maden cevheri ve konsantrelerinin izabe edilmesi ve işlenmesi ile kıymetli maden ve taşların işlenmesi amacıyla geçici ihracı için maden ihracatçı birliklerinin bağlı bulunduğu ihracatçı birlikleri genel sekreterliklerince verilecek izni,
Hariçte işleme izin belgesi: Serbest dolaşımda bulunan eşyanın daha ileri bir düzeyde işlem görmek üzere Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere geçici ihracına ve işlem görmüş ürün olarak ithaline imkan sağlayan Müsteşarlıkça düzenlenen belgeyi,
INF 2 bilgi formu: Hariçte işleme rejimi kapsamında üçgen trafik kullanımına izin veren gümrük idaresi tarafından düzenlenen ve Gümrük Birliği Gümrük Bölgesinin bir parçasından geçici olarak ihraç edilerek üçüncü ülkede işlem görmüş ürünlerin, Gümrük Birliği Gümrük Bölgesinin diğer parçasında kısmi veya tam gümrük vergisi muafiyetiyle serbest dolaşıma girişine imkan veren belgeyi,
İkame ürün: Tamirata konu olan geçici ihracat eşyasının yerine kullanılmak üzere getirilen ve geçici ihracat eşyası ile aynı tarife pozisyonunda, aynı ticari nitelikte ve teknik özellikte olan ithal eşyasını,
İkincil işlem görmüş ürün: İşleme faaliyetleri sonucunda elde edilen asıl işlem görmüş ürün dışındaki ürünleri,
İşleme faaliyeti: Eşyanın üretilmesi, montajı, işlenmesi, yenilenmesi, tamir edilmesi ile benzeri işlemleri,
İşlem görmüş ürün: İşleme faaliyetleri sonucunda elde edilen tüm ürünleri,
İzin süresi: Hariçte işleme izninde kayıtlı bulunan ve izin kapsamında ihracat ve ithalat işlemlerinin gerçekleştirileceği dönemi,
İzin süresi sonu: İzin süresi bitiminin rastladığı ayın son gününü,
Kısmi muafiyet: Hariçte işleme rejimi çerçevesinde serbest dolaşıma sunulan işlem görmüş ürünlerin ithali esnasında alınması gereken vergiler hesaplanırken, geçici ihracat eşyasının en son işleme faaliyetine tabi tutulduğu Türkiye Gümrük Bölgesi dışından veya serbest bölgeden aynı tarihte ithal edilmesi halinde uygulanacak gümrük vergilerine tekabül eden kısmın muaf tutulmasını,
Müsteşarlık: Dış Ticaret Müsteşarlığı’nı,
Serbest bölgeler: Türkiye Gümrük Bölgesi üzerindeki serbest bölgeleri,
Serbest dolaşımda bulunan eşya: 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 18 inci maddesi hükmüne göre tümüyle Türkiye Gümrük Bölgesinde elde edilen ve bünyesinde Türkiye Gümrük Bölgesi dışındaki ülke veya topraklardan ithal edilen girdileri bulundurmayan veya şartlı muafiyet düzenlemelerine tabi tutulan eşyadan elde edilen ve tabi olduğu rejim hükümleri uyarınca özel ekonomik önem taşımadığı tespit edilen veya Türkiye Gümrük Bölgesi dışındaki ülke veya topraklardan serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutularak ithal edilen veya Türkiye Gümrük Bölgesinde yukarıda belirtilen eşyadan ayrı ayrı veya birlikte elde edilen veya üretilen eşyayı,
Tam muafiyet: Tamir edilmek veya yenilenmek üzere geçici ihraç edilen eşyanın ithalinde alınması gereken her türlü verginin muafiyetini,
Topluluk: Avrupa Topluluğu’nu,
Üçüncü ülke: Avrupa Topluluğu’na üye ülkeler dışındaki ülkeleri,
Vergi: Eşyanın giriş ve çıkışında tahsili öngörülen vergi, resim, harç, fon ve benzeri bütün mali yükleri,
Verimlilik oranı: Belirli miktardaki geçici ihracat eşyasının işlenmesi sonucunda elde edilen işlem görmüş ürünlerin miktarını veya yüzde oranını,
Üçgen Trafik ; Gümrük Birliği Gümrük Bölgesinin bir parçasından geçici olarak ihraç edilerek üçüncü ülkede işlem görmüş ürünlerin, Gümrük Birliği Gümrük bölgesinin diğer parçasında kısmi veya tam muafiyetle serbest dolaşıma girme usulüdür. Üçgen trafik çerçevesinde INF-2 bilgi formu kullanılır.
Standart Değişim Sistemi; Türkiye Gümrük Bölgesi dışında tamir edilmek istenen eşyanın yerine, tamir işlemi tamamlanarak gümrük bölgesine geri getirilinceye kadar geçen süre içerisinde kullanılmak üzere, serbest dolaşımda olmayan eşyanın (ikame ürün) geçici olarak ithal edilerek kullanılmasına olanak veren sistemdir. Standart değişim sistemine ilişkin hariçte işleme izni gümrük müdürlükleri tarafından verilir. Bu durumda geçici ihracat eşyası ile ikame eşyanın gümrük işlemleri aynı gümrük müdürlüğü tarafından yapılır.
Hariçte İşleme Rejimi kapsamındaki eşya Gümrüğe hangi kodlarla beyan edilir?
1021 Hariçte işleme rejimi kapsamında geçici ihraç edilen eşyanın kesin ihracatı
2100 Serbest dolaşımda bulunan eşyanın hariçte işleme rejimi kapsamında geçici ihracatı
2141Dahilde işleme rejimi geri ödeme sistemi çerçevesinde serbest dolaşım ile eş zamanlı yurt içi kullanıma giren eşyanın Hariçte işleme rejimi kapsamında geçici ihracatı
2151Dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet sistemine tabi tutulan eşyanın hariçte işleme rejimi kapsamında geçici ihracatı
2152 51 nolu kodda belirtilenin dışında Dahilde işleme rejimine tabi eşyanın Hariçte işleme rejimi kapsamında geçici ihracatı
2153 Geçici ithalat rejimi kapsamında ithal edilen eşyanın hariçte işleme rejimi kapsamında geçici ihracatı
2172 Antrepoya alınan serbest dolaşımda bulunan eşyanın hariçte işleme rejimi kapsamında geçici ihracatı
2191 Gümrük kontrolü altında işleme rejimine tabi tutulan eşyanın hariçte işleme rejimi kapsamında geçici ihracatı
4121 Hariçte işleme rejimi kapsamında geçici ihraç edilen eşyanın dahilde işleme rejimi geri ödeme sistemi kapsamında serbest dolaşıma girişi ile eş zamanlı yurtiçi kullanımı
5121 Hariçte işleme rejimi kapsamında geçici ihraç edilen eşyanın Dahilde işleme rejimi şartlı muafiyet sistemine tabi tutulması
5321 Hariçte işleme rejimi kapsamında geçici ihraç edilen eşyanın geçici ithalat rejimi kapsamında ithalatı
6121 Hariçte işleme rejimi kapsamında geçici ihraç edilen eşyanın vergi muafiyeti uygulanmaksızın yeniden ithalatı
6321 Hariçte işleme rejimi kapsamında geçici ihraç edilen eşyanın vergi muafiyeti ile serbest dolaşım ve yurtiçi kullanıma eş zamanlı girerek yeniden ithalatı
6521 Hariçte işleme rejimi kapsamında geçici ihraç edilen eşyanın 51 no.lu kodda belirtilenin dışında dahilde işleme rejimi ve serbest dolaşıma eş zamanlı giren eşyanın yeniden ithalatı
6771 Geçici ihraç edildikten sonra yurda dönen ve antrepo rejimine tabi tutulan eşyanın yeniden ithalatı
7121 Hariçte İşleme Rejimi kapsamında geçici ihraç edilen eşyanın gümrük idaresince eşya konulmasına izin verilen yerler dahil olmak üzere Gümrük Antrepo Rejimine tabi tutulması
Hariçte işleme rejiminden yararlanma şartları nelerdir?
Türkiye Gümrük Bölgesinde (serbest bölgeler hariç) yerleşik kişilerce yapılacak müracaatlar;
a) Geçici ihracat eşyasının işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanıldığının tespitinin mümkün olması,
b) Türkiye Gümrük Bölgesindeki (serbest bölgeler hariç) üreticilerin temel ekonomik çıkarlarının olumsuz etkilenmemesi,
kriterleri çerçevesinde değerlendirilir.
Bu kriterlere göre Müsteşarlıkça veya maden ihracatçı birliklerinin bağlı olduğu ihracatçı birlikleri genel sekreterliklerince yapılan değerlendirme sonucunda geçici ihracat eşyası ile ithal eşyasının (ikincil işlem görmüş ürünler dahil) 8-12 (sekiz-oniki)’li bazda gümrük tarife istatistik pozisyonu, adı, verimlilik oranına göre belirlenen miktarı, değeri ve süresi belirlenerek, hariçte işleme izin belgesi/hariçte işleme izni verilir veya talep reddedilir.
Hariçte İşleme Rejimi Uygulanmayacak Haller nelerdir?
Hariçte işleme rejimi;
a) İhracı, ödenmiş ithalat vergilerinin geri verilmesine veya teminata bağlanmış ithalat vergilerinin kaldırılmasına yol açan,
b) İhracından önce, nihai kullanımları nedeniyle tam muafiyet suretiyle serbest dolaşıma giren ve bu muafiyetin tanınması için gerekli koşulları taşımaya devam eden,
c) İhracı, ihracat vergi iadesini gerektiren veya ihracı nedeniyle tarım politikası çerçevesinde vergi iadesi dışında bir mali avantaj sağlanan,
Serbest dolaşımdaki eşyaya uygulanmaz.
Belge/izin süresi ne kadardır?
Hariçte işleme izin belgesinin/hariçte işleme izninin süresi azami 12 (oniki) aydır. Ayrıca, ilgilinin gerekçeli talebi üzerine bu Karara istinaden yayımlanacak tebliğde belirlenen süre kadar ek süre verilebilir.
Bu Karara istinaden yayımlanacak tebliğle belirlenen mücbir sebep ile fevkalade hallerin belge/izin süresi içerisinde meydana gelmesi halinde, hariçte işleme izin belgesine/hariçte işleme iznine ilave süre verilebilir. Mücbir sebep ile olağanüstü hallere istinaden belgeye/izne verilecek ilave süre, mücbir sebep ile olağanüstü hal süresi dikkate alınarak belirlenir.
Hariçte işleme Rejiminde Vergi Hesaplamaları nasıl yapılmaktadır?
Hariçte İşleme Rejimine tabi tutulan eşyanın ithalat vergileri, işlem görmüş ürünlere ait ithalat vergileri tutarından, geçici ihracat eşyasına en son işleme faaliyetine tabi tutulduğu ülkeden aynı tarihte ithal edilse idi uygulanacak olan ithalat vergileri tutarının indirilmesi suretiyle hesaplanır.
Öte yandan; Serbest bölgeye geçici olarak ihraç edilen eşyanın işleme faaliyeti sonucunda elde edilen işlem görmüş ürünün bünyesinde, herhangi bir üçüncü ülke menşeli girdi kullanılmaması ve işleme faaliyetinin tamamen işçilik olması durumunda, işçilik faturasında belirtilen kıymet üzerinden sadece Katma Değer Vergisi tahsil edilir.
Serbest dolaşımdaki eşyanın geçici ihracı halinde, bu ihracat esnasında alınması gereken vergi tutarı kadar teminat alınır ve söz konusu eşyaya Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere çıkışı için öngörülen işlemler uygulanır. Geçici çıkarılan eşyanın usulüne uygun olarak geri gelmemesi durumunda, söz konusu teminat irat kaydedilir. Ancak, Müsteşarlıkça Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu primi kesintisine tabi eşyanın serbest bölgelere geçici ihracatında teminat aranmaksızın ihracata izin verilir. Serbest bölgelere geçici ihracı gerçekleştirilen eşyaya tekabül eden ithalatın gerçekleşmediğinin tespiti halinde, bu ihracata ilişkin alınmayan vergi, ihracat tarihi ile 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.
Tamir Amaçlı Hariçte İşleme Rejiminde tamiratın bedel karşılığında yapıldığı hallerde ithalat
Hariçte İşleme Rejiminde eşyanın tamir amacıyla geçici ihraç edildiği ve tamiratın bedel karşılığında yapıldığı hallerde ithalat vergileri, eşyanın gümrük kıymeti olarak tamir masraflarına eşit bir tutar dikkate alınarak, işlem görmüş ürünlerin serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil edildiği tarihte, bu ürünlere uygulanacak vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurlarına istinaden belirlenir. Bu durumda navlun, sigorta ve yurt dışında tamir sırasında ödenen diğer masraflar da dikkate alınır. Ancak, izin hak sahibinin tamir masrafları dışında başka bir ödeme yapmamış olması ve bu ödemenin izin hak sahibi ile faaliyeti yapan kişi arasındaki ilişkiden etkilenmemesi gerekir.
Tamir Amacıyla Geçici İhraç Edilen Eşya İthalat Vergilerinden muaf olarak Serbest Dolaşıma hangi şartta girebilir?
Tamir amacıyla geçici ihraç edilen eşya, tamiratın garanti nedeniyle sözleşmeye bağlı olarak veya kanuni bir yükümlülüğe dayanarak ya da bir imalat hatası nedeniyle, bedelsiz yapıldığının kanıtlanması halinde, serbest dolaşıma ithalat vergilerinden tam muaf olarak girer.
İthalatın gerçekleştirilmesi ne demektir ?
İthalatın gerçekleştirilmesi, hariçte işleme rejimi çerçevesinde ithalatı taahhüt edilen işlem görmüş ürünün, ithalat rejimi ile gümrük mevzuatına uygun bir şekilde Türkiye Gümrük Bölgesine girişini (serbest bölgeler hariç) ifade eder. Hariçte İşleme Rejimi çerçevesinde gerçekleştirilecek ithalat, hariçte işleme izin belgesi/izni sahibi firma dışında başka bir firma tarafından da gerçekleştirilebilir ve bu durumda ithalatı gerçekleştirecek kişiye ait bilgiler belgenin/iznin özel şartlar bölümüne kaydedilir. Bu kapsamda ithal edilecek eşyanın tamamı üzerinden Katma Değer Vergisi tahsil edilir.
İthalatın Gerçekleşmemesi durumunda işleyiş nasıl olmaktadır ?
Hariçte işleme rejimi kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesi dışında veya serbest bölgelerde işlenerek ithal edilmesi taahhüt edilen ürünlerin belgede/izinde belirtilen şartlara ve yararlanılan tedbirlere uygun olarak yurda getirilmemesi halinde, bu ürünlerin üretimi için gönderilen eşyanın aynen geri getirilmesi gerekir. Aksi takdirde, kambiyo mevzuatı hükümleri uygulanır.
Ancak, hariçte işleme izin belgesi/hariçte işleme izni kapsamında ihraç edilen geçici ihracat eşyasının gerekli işleme faaliyetine tabi tutulduktan sonra işlem görmüş ürün olarak, Gümrük Birliği Gümrük Bölgesinin başka bir parçasına gönderilmek istenmesi durumunda, ihracat işlemini gerçekleştiren gümrük idaresi tarafından INF 2 bilgi formu düzenlenmesi kaydıyla, işlem görmüş ürünün ve bu ürünün üretimi için gönderilen geçici ihracat eşyasının yurda geri getirilmesine gerek bulunmamaktadır. Bu durumda, geçici ihracata konu eşya için, alınan teminatlar irat kaydedilir veya alınmayan vergi tahsil edilir. Ayrıca, bu eşyanın ihracatında kambiyo mevzuatı hükümleri uygulanır.
Hariçte İşleme Tedbirlerine Uyulmaması halinde uygulanacak müeyyideler nelerdir?
Hariçte işleme tedbirlerini, hariçte işleme rejimi ve hariçte işleme izin belgesinde/hariçte işleme izninde belirtilen esas ve şartlara uygun olarak yerine getirmeyenlerden;
1-a) Belgede/izinde kayıtlı miktar ve değerin üzerinde ithalat yapıldığının tespiti halinde, bu kısma tekabül eden ithalattan doğan vergi ithal tarihi itibarıyla,
1-b) Belgenin/iznin iptal edilmesi halinde, bu kapsamda ithalat yapılmışsa bu ithalata ilişkin alınmayan vergi ithal tarihi itibarıyla,
1-c) Belge/izin kapsamında ithalat yapılmamışsa, teminata bağlanan veya alınmayan vergi ihraç tarihi itibarıyla,
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.
2)Kapatma esnasında ibraz edilen gümrük beyannamesi ve eki belgelerin sahte veya üzerinde tahrifat yapılmış olması durumunda, bu beyanname kapsamı ithalata ilişkin vergi, tahsil edilir, ilgililer hakkında kanuni işlem yapılır ve belge/izin sahibi firma 1 (bir) yıl süreyle hariçte işleme rejiminden yararlandırılmaz.
3)Bu Karar ile bu Karara istinaden yayımlanan tebliğ ve genelgelere uymayan, yanlış işlem yapan, belge/izinlerin ilgiliye ait orijinal nüshasına gerekli meşruhatı kaydetmeden işlem yapan, yanıltıcı bilgi veren ve bu nedenlerden dolayı vergi kaybına veya verginin tahsilinde gecikmelere sebep olan gerçek ve tüzel kişiler, asıl borçludan alınamayan alacağın ödenmesinden müştereken ve müteselsilen sorumludur. Bu çerçevede amme alacağı, gecikme süresi de dikkate alınarak bu maddenin (1) numaralı fıkrası çerçevesinde tahsil edilir.
Geçici İhraç Edilen Eşyanın, Gümrük Kanunun 168 inci Maddesinde Belirtilen Üç Yıllık Süreyi Veya Üç Yıllık Sürenin Üzerinde Gümrük İdaresince Uzatılan Süre Varsa Bu Süreyi Aşarak Yurda Geri Getirilmesi Halinde Nasıl Bir Uygulama Olacaktır ?
Eşyanın Gümrük Kanunun 168 inci maddesinde belirtilen üç yıllık süreyi veya üç yıllık sürenin üzerinde gümrük idaresince uzatılan süre varsa bu süreyi aşarak geri getirilmesi halinde, Kanunun 241 inci maddesinin üçüncü fıkrasının (ı) bendi uyarınca usulsüzlük cezası tatbiki ile gümrük vergileri tahsil edilerek serbest dolaşıma giriş rejimi hükümleri uygulanır.
Çiğdem Sürekakbulut
Gümrük Müşaviri
