Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) Hakkında Merak Edilenler

Önal YILMAZ
ASSET GRUP - Mevzuat Müdürü

Merhaba değerli LojiBlog okurları;

Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) Hakkında merak edilen detayları sizlerle paylaşmak isterim.

“GTİP“ hakkında merak edilenler;

Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu, Kısaca Gümrük Tarifesi Nedir?

Soluduğumuz hava ve insan gibi ticarete konu olmayan başlıklar dışında her türlü canlı ve cansız varlık uluslararası ticarete konu olabilmektedir.

Uluslararası ticarete konu olabilecek ürünlerin bu denli çeşitli oluşu ve ticari kayıtlarda bu ürünlerin isimleri ile yer almasının yaratacağı karmaşa, bu ürünlerin belirli bir tarifeye göre sınıflandırılmalarını zorunlu kılmıştır. Bu zorunluluk karşımıza gümrük tarifesi kavramını çıkarmıştır.

Gümrük tarifesi, uluslararası ticarete konu olan veya olması muhtemel olan tüm maddelerin, vergilendirilmesi ve dış ticaret önlemlerine tabi tutulmasında kullanılmak üzere, bu ürünlerin belirli bir sistematiğe göre numerik olarak sınıflandırılması olarak tanımlanabilir.

Diğer bir deyişle; “gümrük tarifesi” uluslararası ticarete konu olan ürünlerin rakamlarla ifade edilmesidir.

Uyumu Sağlanmış (Armonize) Mal Tanımı ve Kodlama Sistemi

Dış ticaretin ülke ekonomileri içerisindeki payının hızla artması, ülkelerin karşılıklı olarak imzaladıkları ikili ve çok taraflı serbest ticaret anlaşmaları, uluslararası ticaret istatistiklerinin sağlıklı olarak tutulabilmesi gibi nedenler, uluslararası ticarete konu ürünlerin, ticaret yapan ülkelerde karşılıklı olarak da ortak tarife ile işlem görmesini zorunlu hale getirmiştir.

Ülke veya ülke gruplarının ticarete konu ürünler için farklı sınıflandırmalar uygulaması nedeniyle ortaya çıkan uyumsuzlukları gidermek ve gümrük işlemlerinde tekdüzeliği sağlamak üzere Dünya Gümrük Örgütü tarafından hazırlanan “Uyumu Sağlanmış (Armonize) Mal Tanımı ve Kodlama Sistemi Hakkında Uluslararası Sözleşme’’ 14.06.1983 tarihinde Brüksel’de kabul edilmiş ve Armonize Sistem Nomanklatürü (AS) oluşturulmuştur.

Türkiye’de ise Armonize Sistem Nomanklatürü, 10.11.1988 tarihli ve 3501 sayılı yasa ile kabul edilmiştir. Bahse konu yasa kapsamında, Türkiye, Armonize Sistem Nomanklatürü ’nü 1 Ocak 1989 tarihinden itibaren kullanmaya başlamıştır.

Armonize sistem olarak bilinen sistemde eşya sınıflandırması altılı kod esas alınarak yapılmıştır. Sözleşmeye taraf olan ülkelere bu altılı kod esas alınmak kaydıyla daha alt açılımlar ilave edilmesine olanak tanınmıştır.

Ülke olarak kullandığımız, Gümrük Giriş Tarife Cetveli olarak isimlendirilen tarife de Armonize Sistem Nomanklatürü esas alınarak hazırlanmıştır.

AB ile olan uyum yükümlülüğümüz kapsamındaki düzenlemeler de dikkate alınarak 12’li kod esasına göre düzenlemiş olup, uygulanacak gümrük vergileri her yıl Bakanlar Kurulu kararı ile bu tarife cetveli esas alınarak ithalat rejim kararı ekinde yayımlanmaktadır.

Gümrük Tarife Cetvelinin Sistematiği

Tarife cetvelinde genel olarak eşyalar, en doğal haliyle bulunandan, insan yapısı ve/veya işlem görmüş eşyaya doğru ilerlemektedir. Eşyanın işlenme düzeyi arttıkça tarifedeki yeri de artmaktadır.

Örneğin;

Canlı ağaçlar 0602 tarife pozisyonunda,
Tomruklar 4403 tarife pozisyonunda,
Keresteler 4407 tarife pozisyonunda,
Ağaçtan yapılma sofra mutfak eşyası 4419 tarife pozisyonunda,
Ağaçtan yapılma masalar 9403 tarife pozisyonunda,
Ağaçtan yapılma sanat eserleri 97. fasılda yer almaktadır.

Bahsedilen sistem dahilinde Türk Gümrük Tarife Cetveli 21 bölüm ve 99 fasıl olarak düzenlenmiştir. 77. fasıl armonize sistem Nomanklatüründe ileride kullanılmak üzere, 98. ve 99. fasıllar ise akit taraflarca özel amaçlarla kullanılmak üzere saklı tutulmuştur. Türkiye’de 99. Fasıl özel amaçlarla kullanılmaktadır.

Eşyanın GTİP Tespitinde İzlenecek Yöntem

Gümrük tarifesinde eşyalar iki temel kurala göre sınıflandırılmıştır.

Eşyanın yapıldığı maddeye ve imalat derecesine göre,
Eşyanın fonksiyonu veya kullanıldığı yere göre,

Bu nedenle eşyanın dahil olduğu tarife pozisyonunun doğru olarak tespit edilebilmesi için izlenecek yöntem aşağıdaki şekilde olmalıdır.

Eşyanın üretildiği malzeme net olarak belirlenmelidir.
Eşyanın fonksiyonuna göre niteliği belirlenmeli, tamamlanmış bir eşya mı olduğu, aksam parça ya da aksesuar olarak mı kullanılacağı tespit edilmelidir.
Önce girebileceği bölüm, sonra bu bölümde dahil olacağı fasıl, daha sonra bu fasılda dahil olabileceği pozisyon, daha sonra da bu pozisyon içerisindeki dahil olabileceği alt pozisyon belirlenmelidir.
Eşyanın dahil olduğu bölüm ve fasılın açıklama notları ve izahname notları incelenmelidir.
Eşya ile ilgili sınıflandırma kararları ve benzer eşyalar için verilmiş bağlayıcı tarife bilgileri incelenmelidir.
Eşya ile ilgili sınıflandırmada tereddüt bulunması halinde Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğünden bağlayıcı tarife bilgisi alınmalıdır.

GTİP Hangi Amaçla Kullanılmaktadır?

Gümrük tarifesi iki amaç için kullanılmaktadır.

Gümrük vergilerinin hesaplanması
Eşya ticaretinde vergi dışı önlemlerin uygulanması (kota, gözetim, standardizasyon uygunlukları, insan, bitki, hayvan ve çevrenin korunması tedbirleri)

Dış ticaret mevzuatının gümrük tarifesi üzerine oturtulmuş olduğunu söylemek hiç de yanlış olmayacaktır.

Ülkeler eşyanın tarifesine göre politikalar üretir ve buna göre tedbirler alırlar. Bir eşyanın ithalatına veya ihracatına, vergi veya herhangi bir önlem getirilmek isteniyorsa, bu önlem gümrük tarifesi üzerinden yapılmaktadır.

GTİP’ in Doğru Tespit Edilmesinin Önemi

Eşyaya uygulanacak tüm gümrük vergileri ve dış ticaret politikası önlemleri gümrük tarifesi üzerinden yürütüldüğünden doğru tarife tespiti son derece önemli bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır.

Gümrük giriş tarife cetvelinde birbirine benzer özellikteki pek çok ürün, farklı vergi oranları ve farklı dış ticaret politikası önlemlerine tabi bulunmaktadır. Örneğin;

Yüzü kauçuk, plastik(6402 tarife pozisyonu) ve dokumaya elverişli maddelerden(6404 tarife pozisyonu) üretilmiş ayakkabı ithalatında %30 oranında ilave gümrük vergisi uygulanırken, yüzü deriden(6403 tarife pozisyonu) ayakkabı ithalatında %50 oranında İlave gümrük vergisi uygulanmaktadır.
Hazır giyim eşyalarının ithalatında genel olarak %30 oranında ilave gümrük vergisi uygulanırken, 6113 ve 6210 tarife pozisyonunda yer alan kaplanmış olarak tabir edilen hazır giyim eşyalarının ithalatında ilave gümrük vergisi uygulanmamaktadır.
6209 tarife pozisyonunda yer alan dokuma bebek hazır giyim eşyalarının ithalatında %30 oranında ilave gümrük vergisi uygulanırken, 6111 tarife pozisyonunda yer alan örme bebek hazır giyim eşyalarının ithalatında ilave gümrük vergisi uygulanmamaktadır.
8516.80 tarife alt pozisyonundaki ısıtıcı rezistansların ithalatında %6.7 oranında ÖTV, %30 oranında ilave gümrük vergisi uygulanırken, 8533 tarife pozisyonundaki direnç rezistanslarında bu vergiler uygulanmamaktadır.
8510.10 tarife alt pozisyonunda yer alan tıraş makinalarının ithalatında %6.7 oranında ÖTV uygulanırken, 8510.20 tarife alt pozisyonunda yer alan saç kesme makinalarının ithalatında uygulanmamaktadır.
9018 tarife pozisyonunda yer alan tıbbi cihazların ithalatında %8 oranında KDV uygulanırken, bu ürünlerin aksam ve parçalarının ithalatında %18 oranında KDV uygulanmaktadır.
8501 tarife pozisyonunda yer alan elektrik motorlarının çıkış gücü 37.5 Watt’ı geçmeyenleri CE denetimine tabi değildir. Çıkış gücü 37.5 Watt’ı geçenlerin ithalatı ise CE denetimine tabidir. Fakat çıkış gücü 37.5 Watt’tan fazla olmasına rağmen Asenkron “İndüksiyon” motorları CE denetiminden hariç tutulmuştur.
8528.72 tarife alt pozisyonunda yer alan televizyon alıcı cihazlarının ithalatı CE denetimine tabi iken bu ürünlerin taşıtlarda kullanılanları bu denetimden muaf tutulmuştur.
8482 tarife pozisyonunda yer alan rulmanlardan bilyalı olanların (8482.10 tarife alt pozisyonu) ithalatı TSE denetimine tabi olup diğer rulmanların ithalatı bu denetimden muaf tutulmuştur.

Örnekleri çoğaltmak mümkündür.

GTİP’ in Hatalı Beyan Edilmesinden Kaynaklı Oluşabilecek Cezalar

Gümrük kanununa göre, tarifenin yanlış beyan edilmesinden dolayı eksik ödenen verginin 3 katı oranında ceza ödenmesi gerekmektedir.

Tarife yanlış beyan edilmiş ve gümrükçe tespit edilen tarife CE, TSE vb. denetime tabi bir tarife olup bu denetimlerde uygunluk belgesi alınamaz ise eşyaya el konulmakta ve gümrüklenmiş değerin 2 katı oranında ceza ödenmesi gerekmektedir.

[Gümrüklenmiş Değer: Eşyanın CIF Bedeli (mal bedeli+sigorta+navlun) + tüm vergiler]

Kaçakçılık Kanununa muhalefetten yargılanma, eşya bedelinin 3 katına varan vergi cezaları ve eşyaya el koyma gibi ağır cezai müeyyidelerle karşılaşmamak için; eşyanın gümrük tarifesinin beyanı esnasında çok dikkatli davranılması ve uzman bir Gümrük Müşaviri tarafından tespiti son derece önemlidir.

GTİP Tespiti İçin Gümrük Müşavirine Verilmesi Gereken Bilgiler

Eşyanın gümrük tarife tespiti genellikle gümrük müşavirliğince yapıldığından, ithalatçı tarafından eşyanın tüm özelliklerini açıklayıcı bilgi ve belgeler gümrük müşavirine verilmelidir. Eşyanın cins, nevi ve niteliğini belirlemeye yarayacak her türlü katalog, broşür, datasheet vb. belgeler incelenmeli, gerekirse üründen numune temin edilerek bizzat ürün üzerinden tarife araştırması yapılmalıdır.

Her türlü bilgi ve belge temin edilmesine rağmen bazı kimyevi ürünlerin tarifeleri gümrük müşavirlerince tespit edilemeyebilir. Bu tür durumlarda üründen numune ve içerik belgeleri temin edilerek, bir kimyager görüşü alınmalı ve tarife bu şekilde tespit edilmelidir.

Konunun öneminden dolayı, tarife tespitinin mevzuat bilgisi ve tecrübe olarak yeterli donanıma sahip uzman kişilerce yapılması çok büyük önem arz etmektedir. İthalatçı firmaların Gümrük Müşavirini seçerken bu hususu mutlak surette göz önünde bulundurmaları gerekmektedir.

Sektörel mevzuata dair soru ve görüşlerinizi bizlerle paylaşmak için bize yazabilirsiniz.