Ülkemizi de ilgilendiren Avrupa Birliği (AB) “Gümrük Kodu” (Union Customs Code – UCC) 01 Mayıs 2016 tarihi itibari ile değiştirilmesi öngörülmektedir. Bu değişikliklere ilişkin taslak metin 10 Ekim 2013 tarihinde “952/2013 sayılı Avrupa Parlementosu ve Konseyi Tüzüğü” adı altında AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanmıştır. Ayrıca Lizbon Anlaşması’nın gerekliliklerine uygun olarak, bu değişikliklere ilişkin ikincil mevzuatları yapma yetkisini veren Yetkilendirilmiş Esaslar ve Uygulama Esasları (a Delegated Acts and an Implementing Acts) 29 Aralık 2015 tarihindeki AB Resmi Gazetesi’nde paylaşılmıştır.
Yeni AB Gümrük Kodu’nda temel yaklaşımın “Ticaretin Kolaylaştırılması” na yönelik değişiklikler olduğunu söyleyebiliriz. Kağıtsız bir gümrük ortamına geçiş (2020’ye kadar kademeli geçiş), Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası (YYS-AEO) şirketlerin gümrük işlemlerinde (merkezi gümrükleme) kolaylık sağlanması gibi değişiklikler yeni AB Gümrük Kodu’nda öne çıkmaktadır. Diğer taraftan, yeni düzenlemeler royalti ve lisans ödemelerinin hangi koşullarda ithal edilen eşyası ile ilgili olduğu yönünde açıklamaları da içermektedir.
Birlik Gümrük Kodu’nun yürürlüğe girmesi Gümrük Birliği anlaşmamız nedeni ile Gümrük Kanunu’nda değişiklik yapmamız gerekecektir. Nitekim bu değişikliklere paralel bir gümrük kanunu değişiklik çalışmasına başlanmıştır. Ancak şuana kadar gümrük kanunundaki değişikliklere yönelik herhangi bir taslak metin yayınlanmamıştır.
YYS şirketlerine “merkezi gümrükleme” imkânı
Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası şirketler (YYS), eşyanın fiziki olarak gümrük bölgesine girip çıktığı veya eşyanın sunulduğu gümrük idaresinde gümrük beyanlarını vermek zorundadırlar. Ancak birlik Gümrük Kodu’nun yürürlüğe girmesi ile birlikte, yetkilendirilmiş yükümlü sıfatına sahip olan şirketler eşyanın hangi gümrük idaresine geldiğine bağlı kalmaksızın ticari kayıtlarını gerçekleştirdikleri ve kendilerine en yakın olan gümrük idaresinde gümrükleme sürecini tamamlayabileceklerdir. Örneğin Almanya’da yerleşik bir yetkilendirilmiş yükümlü şirketi, birlik içinde bir noktaya getirdiği eşyanın gümrük işlemlerini Almanya’da sonuçlandırabilecektir.
Ancak Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan taslak hükümleri uyarınca merkezi gümrüklemeyle ilgili bu basitleştirmenin transit beyanlarını kapsamayacağı öngörülmektedir. Aslında AB içinde transit işlemlerin kolaylaştırılmasına yönelik Ortak Transit Rejimi uygulanmaktadır. NCTS (Yeni Bilgisayarlı Transit Sistemi) olarak adlandırılan bu rejim ile transit işlemleri hızlı ve basit şekilde elektronik ortamda yürütülmektedir. Bu nedenle, transit işlemlerinin bu kapsamda olmamasının YYS şirketleri için önemli bir etkisi olmayacağı düşüncesindeyiz.
”İşleme Rejimi” başlığı altında toplanma
AB Gümrük Kodu ile gelen bir diğer değişiklik ise “Dahilde İşleme Rejimi”, “Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi” ve “İmha” işleminin tek bir rejim altında “İşleme Rejimi” olarak birleştirilmesidir. Bu durumun yaratabileceği zorluk ya da kolaylıklar ise yeni gümrük kodunun yürürlüğe girmesi ile anlaşılacaktır. Ancak planlanan bu değişiklik ile, gümrük işlemlerinin daha az gümrük rejimi uygulayarak daha sade ve anlaşılabilir hale getirilmesinin amaçlandığı anlaşılmaktadır.
Ancak, bu yönde gümrük işlemlerinin daha sade hale getirilmesi için IT yapılanmasının da gözden geçirilmesi gerekmektedir. Nitekim, planlanan bu değişiklikler ile 2020 yılına kadar (kademeli olarak) kağıtsız (elektronik ortamda) gümrük işlemi uygulamasına geçilmesinin de planladığı belirtilmektedir.
Royalti ve lisans ödemelerine yönelik düzenleme
GATT anlaşmasına göre, royalti ve lisans ödemeleri “ithal edilen eşya ile ilgili” ve “bu eşyanın satış koşulu” olması durumunda ithal edilen eşyanın gümrük kıymetine eklenmesi gerekmektedir. Yeni AB Gümrük Kodu Uygulama Esaslarının 136’ncı maddesinin 4’üncü fıkrası ile “eşyanın satış koşulu olma” hükmüne ek bir açıklamalar getirilmektedir.
– Satıcı ya da satıcıya bağlı bir kişi alıcıdan bu ödemeyi yapmasını isterse, ya da
– Alıcı tarafından yapılan ödeme satıcının sözleşme ile zorunlu kılması üzerine yapılıyorsa, ya da
– Eşyaların satışı alıcı tarafından lisansöre royalti veya lisans ödemelerini yapmadan gerçekleşemiyorsa
Bu ilave açıklamalar ile, royalti ve lisans ödemelerinin gümrük kıymetine ilave edilmesi yönünde yaklaşımın genişlediği görülmektedir. Bu değişiklik öncesi gümrük kıymetine eklenmeyen birçok royalti ve lisans ödemeleri bu değişiklik sonrası gümrük kıymetine eklenmesi durumunun gündeme geleceği açıktır.
Öte yandan, ticari marka (trademark) royalti ödemelerinde, alıcı royalti ve lisans anlaşması olan satıcıdan bağımsız bir tedarikçiden ürünleri temin etme özgürlüğüne sahip ise bu sözleşme kapsamında ödenen ticari marka royaltileri gümrük kıymetine eklenmemesi gerekmekte idi. Ancak yeni AB Gümrük Kodunda bu kriterin yürürlükten kaldırıldığı görülmektedir. Bu düzenleme ile, ticari marka için ödenen royalti ve lisans ödemelerinin diğer royalti ve lisans ödemlerinde olduğu gibi ithal edilen eşya ile ilgili olduğu yönünde daha geniş bir yorum yapılacağı anlaşılmaktadır.
